سطح سرمی کلسیم، فسفر و آلبومین در کودکان دبستانی ۲۳ استان کشور در سال ۱۳۷۵

کاهش سطح سرمی کلسیم و فسفر ناشی از مشکلات تغذیه ای، اهمیت اساسی در ارتباط با بیماری های متابولیک استخوان بخصوص ریکتز و استئومالاسی دارد. آلبومین به عنوان فراوانترین پروتئین سرم و مهمترین پروتئین اتصالی به کلسیم، جهت ارزیابی تغییرات کلسیم تام مورد استفاده قرار می گیرد و علاوه بر آن شاخص نه چندان مناسبی جهت ارزیابی کفایت دریافت پروتئین نیز می باشد. استخراج اطلاعات پایه وجامع در این مورد می تواند رهنمودهای مناسبی در اختیار برنامه ریزان بهداشتی کشور در جهت پیشگیری از بروز کمبودهای احتمالی قرار دهد. در این مطالعه توصیفی از جامعه مورد بررسی که کودکان 10-8 ساله دبستانی شهری و روستایی در 23 استان کشور بودند، تعداد 1300 نفر بصورت تصادفی انتخاب و از آنها خونگیری به عمل آمد. میانگین کلسیم، فسفر و آلبومین سرم در کل نمونه ها بترتیب mg/dl 7/0±6/8، mg/dl 9/0±9/4 و g/dl 6/0±6/4 بود. سطح سرمی کلسیم و آلبومین در دو جنس تفاوت معنی داری نداشت، فسفر سرم در پسران mg/dl 91/0±95/4 نسبت به دختران mg/dl 9/0±83/4 افزایش معنی داری داشت (020/0p<). سطح سرمی کلسیم، فسفر و آلبومین شهری و روستایی تفاوت معنی داری نداشت. در 61% کل نمونه ها (58% شهری و 62% روستایی) در هر دو جنس کلسیم سرم کمتر از mg/dl 8/8 بود. کلسیم در 4/6% کمتر از mg/dl5/7، در 4/8% بین mg/dl5/7 تا 8 و 46% بین mg/dl 8 تا 8/8 بود. تنها 2 مورد کلسیم بالاتر از mg/dl 8/10 در استان بوشهر وجود داشت. متوسط کلسیم سرم در استان های آذربایجان شرقی، اردبیل و اصفهان کمتر از mg/dl 8 و در استان های تهران، چهارمحال، زنجان، سمنان، کرمان، کرمانشاه، همدان و مرکزی کمتر از mg/dl 5/8 بود. شیوع هیپوکلسمی در مناطق شهری و روستایی و در دو جنس تفاوت معنی داری نداشت. فسفر در 2/6% کل نمونه ها (6/5% پسران و 1/7% دختران) کمتر از mg/dl7/3 بود. هیپوفسفاتمی در مناطق شهری و روستایی و در دو جنس تفاوت معنی داری نداشت. در استان های اصفهان، تهران و خوزستان بترتیب در 27%، 20% و 18% موارد هیپوفسفاتمی مشاهده شد. آلبومین سرم در 8/12% کل نمونه ها (7/12% پسران و 1/13% دختران) کمتر از g/dl 4 بود. هیپوآلبومینیمی در مناطق شهری و روستایی و در دو جنس تفاوت معنی داری نداشت. در استان های اردبیل، خوزستان و تهران بترتیب در 56%، 42% و 41% موارد هیپوآلبومینمی وجود داشت. در 5% کل نمونه ها هیپوکلسمی همراه با هیپوفسفاتمی مشاهده گردید. از نظر آماری ارتباط معنی داری بین کلسیم و فسفر سرم (0001/0p<، 334/0 r=) و فسفر و آلبومین سرم (0001/0p<، 153/0 r=) وجود داشت. این بررسی وجود هیپوکلسمی را در حدود سه پنجم دانش آموزان 10-8 ساله در سطح کشور، که در 5% موارد همراه با هیپوفسفاتمی است، نشان می دهد. نتایج این بررسی نیاز به توجه فوری و برنامه ریزی در جهت بررسی اتیولوژیک و سیاستگزاری کلان جهت پیشگیری و اصلاح مشکلات تغذیه ای کودکان و نوجوانان را بویژه در ارتباط با بیماری های متابولیک استخوان توصیه می کند.